Wiele osób pracuje w gospodarstwach rolnych. Niekiedy zastanawiają się one nad tym, jak wykonywane przez nich zajęcia mają się do stażu pracy, o którym jest mowa w ustawach. Z pewnością będą one zainteresowane informacjami, które znajdują się poniżej.
Na wstępie omawiania tego problemu należy wyróżnić kilka sytuacji. Mianowicie, chodzi tutaj o przypadek, gdy dana osoba pracuje w gospodarstwie rolnym na podstawie umowy o pracę, gdy rolnik lub jego współmałżonek prowadzi indywidualne gospodarstwo rolne, pracę w gospodarstwie – przed jego przejęciem – po ukończeniu szesnastego roku życia oraz pracę w charakterze domownika. Każdą z tych sytuacji należy bowiem rozpatrywać indywidualnie, ze względu na jej specyfikę.
W pierwszym ze wskazanych powyżej przypadków sprawa jest bardzo prosta. Otóż osoba zatrudniona jest na podstawie umowy o pracę i z tego tytułu jest takim samym pracownikiem jak każdy inny. W sytuacji tej pracodawca opłaca składki ubezpieczeniowe za swojego pracownika, dzięki czemu nabiera on uprawnień emerytalnych oraz uzyskuje prawo do bezpłatnej opieki medycznej. Natomiast jeśli chodzi o staż pracy u danego pracodawcy, praca w gospodarstwie rolnym jest do niego zaliczana, gdy przepisy ustaw i przepisy wykonawcze, układy zbiorowe pracy lub regulaminy wynagradzania przewidują możliwość wliczenia do stażu pracy okresu pracy w innych zakładach. W tym wypadku bardzo prosta jest również kwestia udowodnienia. Otóż podstawowym dowodem jest tutaj umowa o pracę zawarta pomiędzy pracodawcą a pracownikiem.
Jeśli zaś ktoś prowadzi indywidualne gospodarstwo rolne bądź pracuje w gospodarstwie prowadzonym przez swojego współmałżonka, również ten czas wlicza się do stażu pracy. W tym kontekście warto zastanowić się nad tym, w jaki sposób definiowana jest praca w gospodarstwie rolnym. Z odpowiedzią na to pytanie przychodzi orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego, a konkretnie wyrok z dnia 18 maja 1999 r. W orzeczeniu tym stwierdzono bowiem, że poprzez prowadzenie gospodarstwa rolnego należy rozumieć faktyczną pracę w gospodarstwie rolnym – samodzielną lub przy pomocy osób bliskich lub najemnych – która jest wykonywana na własny rachunek właściciela lub posiadacza (II SA 204/99). W tym kontekście warto sprawdzić, czy praca, którą wykonuje dana osoba spełnia kryteria ściśle określone przez Naczelny Sąd Administracyjny.
Co do pracy w gospodarstwie przed jego przejęciem, po ukończeniu szesnastego roku życia, należy zauważyć, iż możliwe jest zaliczenie jej do stażu pracy jedynie w okresie przed dniem 1 stycznia 1983 r. Gospodarstwo to musiało być prowadzone osobiście przez rodziców lub teściów danej osoby.
Jeśli zaś chodzi o domownika, to jego staż pracy będzie liczony dopiero od dnia 31 grudnia 1982 r. W tym miejscu warto zastanowić się nad tym, kim jest domownik? Otóż do dnia 31 grudnia 1990 r. za domownika uznawano członka rodziny rolnika oraz inne osoby, które pracowały wspólnie z rolnikiem i pozostawały z nim we wspólnym gospodarstwie po ukończeniu szesnastego roku życia. Zakres tego pojęcia uległ jednak zmianie w dniu 1 stycznia 1991 r. Odtąd za domownika uważa się osobą, która ukończyła szesnasty rok życia, pozostaje we wspólnym gospodarstwie z rolnikiem lub mieszka na jego terenie bądź w jego sąsiedztwie oraz stale pracuje z rolnikiem w gospodarstwie i nie pozostaje z nim w stosunku pracy.
Niezwykle ważną kwestią dla każdego rolnika jest dokumentowanie stażu pracy. Otóż pracodawca, aby móc zaliczyć pracę w gospodarstwie rolnym do stażu pracy, potrzebuje odpowiedniego dokumentu poświadczającego ten fakt. Dokumentem tym jest zaświadczenie wydane przez miejscowy urząd gminy. Gdyby jednak uzyskanie takiego dokumentu okazało się niemożliwe, staż pracy można udowodnić przy pomocy zgodnych zeznań dwóch świadków.
Staż pracy to bardzo ważna kwestia dla wszystkich pracowników. Od niego zależy bowiem wiele uprawnień pracowniczych. Warto więc zrobić wszystko, by udokumentować przepracowane lata, również w gospodarstwie rolnym.
Informacje na temat pracy w gospodarstwie dostarczył nam Tomasz Miodek, który produkuje miód i inne wyroby pszczelarskie.